Ziemia ma około 4,5 miliarda lat. Jej historia wypada dość blado w perspektywie wieku wszechświata, liczącego blisko 14 miliardów lat. Metaforą wszechświata jest Maszkaron Astronom, zaprojektowany przez tarnowskiego artystę Piotra Bubaka. Dzieło o kosmologicznej symbolice nie tylko zdobi miejski krajobraz, ale też zaprasza do refleksji nad miejscem człowieka we wszechświecie. Ulokowano je przy tarnowskim Pasażu Odkryć – centrum edukacyjnym, które popularyzuje naukę.
Powstanie Wszechświata jest wiązane z teorią Wielkiego Wybuchu. Nazwa „Wielki Wybuch” jest jednak myląca. Pierwsze zdarzenie nie miało z nim wiele wspólnego, ponieważ nie było materii, która mogłaby eksplodować. Nastąpił jedynie rozbłysk, dający początek czasoprzestrzeni i materii. Wielki Wybuch naukowcy, także ksiądz Michał Heller, opisują jako moment, w którym nieskończenie gęsty punkt – tzw. osobliwość – zaczął się rozszerzać. Wprawiło to w ruch elementarne prawa fizyki i procesy powstawania cząsteczek.
Wiedza i sens na skrzyżowaniu światów
Tarnowianin Michał Heller to ksiądz i profesor nauk filozoficznych. Specjalizuje się w filozofii przyrody, fizyce i kosmologii relatywistycznej. Jest laureatem kilkunastu nagród, autorem kilkudziesięciu książek. Dyrektorem, fundatorem i pomysłodawcą Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych. Środki na działalność tej placówki pozyskał, kiedy jako pierwszy Polak w 2008 r. został laureatem Nagrody Templetona. Laureat od wielu lat podejmuje naukowe wysiłki nad scalaniem świata nauki i wiary za pośrednictwem filozoficznej refleksji. Jego zdaniem filozofia i nauka od zawsze się przeplatały, współpracowały i ich rozgraniczanie ma złe skutki.
W książce „Filozofia przypadku” ks. prof. pisał, że w biologicznej ewolucji przypadek odgrywa rolę nadrzędną. Jest źródłem zmienności gatunków. Zaproponował jednocześnie szersze spojrzenie: odwołując się do historii pojęcia przypadku i jego ewolucji wskazał miejsce, jakie przypadki zajmują w strukturze Wszechświata. A te miejsca są, jego zdaniem, nieprzypadkowe.
Badania księdza, obejmujące charakter czasu i przestrzeni, są podstawą wielu inicjatyw edukacyjnych i naukowych, w tym także idei, które przyświecają Pasażowi Odkryć. Interaktywny obiekt zlokalizowany w sercu Tarnowa jest miejscem, gdzie można skorzystać z dostępu do ekspozycji, prezentacji i zajęć warsztatowych. Centrum promuje wiedzę o wszechświecie, od Wielkiego Wybuchu po współczesne badania nad czarnymi dziurami i strukturą kosmosu.
Harmonia i tajemnica
Warto dodać, że autor projektu maszkarona, Piotr Bubak, to artysta wszechstronny. W Liceum Konserwacji Zabytków Architektury uczył się sztukatorstwa. Późniejsze studia na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, zakończone z wyróżnieniem na Wydziale Architektury Wnętrz, pozwoliły mu na rozwinięcie talentu w różnych dziedzinach – od rzeźby i malarstwa, po grafiki cyfrowe i architekturę wnętrz. Działał także w zakresie oprawy imprez plenerowych, programów telewizyjnych, budowy i oprawy stron internetowych, wizualizacji i renderingu. Charakterystyczne dla niego są rzeźbiarskie ujęcia postaci ludzkiej w brązie. Lekkie akwarele wyglądają jak artystyczne notatki stworzone podczas podróży, które gloryfikują piękno natury.
Dorobek Bubaka zdobył uznanie nie tylko w Polsce, ale też w USA, Kanadzie, Australii, Niemczech czy Francji. Jego Maszkaron z Pasażu jest wyrazem artystycznej interpretacji złożoności i piękna wszechświata. W architekturze renesansowej czy barokowej groteskowe twarze maszkaronów miały odstraszać zło. W interpretacji Piotra Bubaka postać ta stała się symbolem kosmosu – nieprzewidywalnego, pełnego tajemnic, ale jednocześnie harmonijnego w strukturze. Lokalizacja Astronoma w pobliżu tarnowskiego Rynku, miejsca o dużym znaczeniu historycznym i społecznym, dodaje figurce znaczeń. Łączy przeszłość z przyszłością, lokalne z kosmicznym. Zaprasza do refleksji nad naszym związkiem z kosmosem, który jest jednocześnie bliski i daleki, znajomy i obcy.
